100. ROCZNICA WYBUCHU III POWSTANIA ŚLĄSKIEGO
Obszar Śląska od wieków stanowił cel najazdów krajów sąsiednich. Ziemia ta była także przyczyną konfliktów między Prusami i imperium Habsburgów. Od 1763 roku Śląsk został trwale podzielony na część pozostającą pod pruskim panowaniem i część obejmującą ziemię cieszyńską. Mimo że miejscowa ludność uległa germanizacji, pod koniec XIX wśród Ślązaków, głównie Górnego Śląska odradzała się polskość. Repolonizacji sprzyjały dwa czynniki- religia katolicka i napływ ludności polskiej spoza Śląska do pracy w kopalniach.
Według danych z początku XX w. na Górnym Śląsku spośród 2 milionów jego mieszkańców 60% deklarowało narodowość polską. Część Ślązaków popierała pomysł przeprowadzenia plebiscytu, działalność agitacyjną wśród miejscowej ludności i działania dyplomatyczne. Utworzona na początku 1919 r. Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska przygotowywała się do zbrojnej walki o przyłączenie tej części do Polski. Na konferencji paryskiej polska delegacja dążyła do włączenia Górnego Śląska do Polski, argumentując swe stanowisko przewagą liczebną ludności polskiej na tym terenie, tradycją historyczną oraz kluczowym znaczeniem ośrodka gospodarczego dla nowo tworzonej II Rzeczypospolitej. Niemcy utrzymywali natomiast, że Śląsk jest silnie związany z ich państwem. Stanowisko to poparła Wielka Brytania i dlatego zdecydowano o przeprowadzeniu plebiscytu.
Kiedy po zakończeniu I wojny światowej na Śląsk wracali żołnierze niemieccy, fabrykanci zwalniali z pracy polskich robotników. Doprowadziło to do wybuchu strajku generalnego, który przekształcił się w sierpniu 1919 r. w I powstanie śląskie. Po tygodniu walk powstanie zostało stłumione, a władzę przejęła Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska. Utworzono dwa komisariaty plebiscytowe- niemiecki i polski. W sierpniu 1920 r. wybuchło II powstanie śląskie, które również trwało tylko tydzień. Po niespełna roku, 20 marca 1921 roku został przeprowadzony plebiscyt, który Polacy przegrali.
3 maja 1921 roku wybuchł największy zryw powstańczy- III powstanie śląskie, na którego czele stanął górnośląski działacz, Wojciech Korfanty. Oddziały liczyły około 40 tysięcy powstańców, z czego aż 10% stanowili ochotnicy spoza Śląska, w tym z Wielkopolski. Najcięższe walki toczone były o Górę Świętej Anny. Niemieckie siły zbrojne pokonały polskich powstańców i działania zbrojne zawieszono.
12 października 1921 r. Rada Ligi Narodów przyznała państwu polskiemu mniejszą, ale bardziej uprzemysłowioną część Górnego Śląska. Polsce przypadło 50% hutnictwa i 76% kopalń węgla. Ostatecznierząd polski przejął władzę administracyjną na przyznanym obszarze w połowie 1922 roku.
Chętnych do obejrzenia pamiątkowych zdjęć z tamtego okresu zapraszam na strony internetowe, jak na przykład:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Powstańcy_śląscy_1921https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=58449897
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=36914786
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Powstancow-_slaskich
Donata Dymek-Stefaniak